Được mệnh danh là Quốc Khuyển của Đất nước mặt trời mọc, Akita Inu (hay còn gọi là chó Akita hay Akita Nhật) là loài chó có bề ngoài mạnh mẽ, hoang dã và vô cùng cá tính. Đây cũng là loài chó được đánh giá là có khả năng tư duy độc lập và rất trung thành, vì vậy việc nuôi Akita Inu cũng sẽ có những điều đặc biệt cần lưu ý. Dựa trên kinh nghiệm bản thân cũng như tham khảo từ những người nuôi Akita Inu trong và ngoài nước, bài viết này sẽ nói về những đặc điểm của Akita Inu, trên cơ sở đó người đọc có thể tham khảo trước khi lên kế hoạch gắn bó với loài chó tuyệt vời này.
1. Đặc điểm tính cách và phẩm chất của Akita Inu:
Sự xuất hiện của Akita Inu được đánh dấu từ rất lâu trên bề dày lịch sử của Nhật Bản. Các nghiên cứu cho thấy Akita Inu và Shiba Inu là hai giống loài chó cổ xưa nhất của đất nước này, đặc biệt là Akita Inu. Con người phát hiện ra nhiều hình ảnh của chúng được vẽ trên các vách đá có niên đại hơn 2000 năm TCN. Chính vì sự nguyên thủy như vậy nên Akita Inu có những phẩm chất mang tính bản năng của loài săn bắt. Từ thời xa xưa, các Samurai đã huấn luyện giống chó này với mục đích đi săn những con thú lớn như hươu nai, lợn lòi và thậm chí cả gấu dữ. Những phẩm chất này vẫn được lưu lại trong dòng máu những thế hệ con cháu, vì vậy về bản chất đây là dòng chó săn mang trong mình tính cách hoang dã từ thủy tổ. Điều này làm ảnh hưởng ít nhiều đến những chú chó Akita mặc dù chúng được nuôi dạy trong môi trường ít khắc nghiệt hơn: trong các trang trại hay tại các hộ gia đình.
Đặc điểm tính cách của Akita Inu làm cho dòng chó này trở nên vô cùng đặc biệt. Đây là giống chó rất độc lập xét trên cả khía cạnh tính cách lẫn tập quán sinh hoạt. Việc một con Akita Inu lang thang khám phá thế giới một mình trong khi các loài chó khác tập trung vui đùa với nhau trên cùng một bãi cỏ là điều hết sức bình thường. Bên cạnh đó, chúng cũng là giống chó có khả năng tư duy độc lập. Việc đánh giá một con chó thông minh dựa trên khía cạnh con chó đó hiểu lệnh của người ra lệnh và thực hiện ngay- lập- tức là KHÔNG CHÍNH XÁC đối với không chỉ Akita Inu mà còn trên nhiều giống chó khác, ví dụ như Alaskan Malamute, Siberian Husky... Với đặc tính nêu trên, việc ra lệnh cho chúng gần như sẽ có một độ trễ nhất định. Chúng sẽ không nghe theo những câu lệnh mà chúng coi là "vô lý", do vậy việc huấn luyện Akita Inu sẽ khá mất thời gian so với các giống chó thông thường. Tuy nhiên, một khi chúng đã hiểu chúng phải/ buộc phải làm gì thì sẽ nhớ rất lâu những điều được dạy, do đó việc huấn luyện Akita Inu cần sự kiên nhẫn từ chủ nuôi. Đây là đặc điểm của Akita Inu mà chúng ta cần phải lưu ý khi dạy dỗ và huấn luyện chúng.
Xét trên nhiều khía cạnh, Akita Inu là giống chó có tính bảo vệ rất cao và rất thân thiện với người thân, đôi khi cả với người lạ. Trong nhiều gia đình Akita Inu được coi như "người bảo hộ" rất đáng tin cậy của trẻ em. Tuy nhiên, như đã nói nhấn mạnh ở trên, đây là giống chó có tính bảo vệ rất cao, vì vậy chúng sẽ có thái độ cảnh giác và sẵn sàng đáp trả xứng đáng đối với những hành vi "gây hấn" của những con thú khác. Đa phần Akita Inu sẽ chỉ phản ứng khi chúng có cảm giác mình bị đe dọa, tuy nhiên khi nuôi Akita chúng ta vẫn cần phải luôn cảnh giác để tránh đụng độ với các con vật nuôi khác trong nhà.
Yên lặng- quan sát- tư duy- hành động cũng là tính cách đặc trưng của Akita Inu. Phẩm chất này là một trong những yếu tố rất quan trọng mang lại thần thái "Lỳ" của một con Akita thuần chủng. Để có được thần thái này ngoài yếu tố tính cách mang tính chất bẩm sinh thì cũng cần có yếu tố thời gian (sau khoảng thời gian từ 1,5 đến 2 năm tuổi). Bên cạnh đó, Akita Inu là giống chó vô cùng đặc biệt và có lòng kiêu hãnh. Hãy lưu ý đây không phải là giống chó sinh ra để làm trò.
Một phẩm chất khác đã trở thành huyền thoại của Akita Inu là việc tuyệt đối trung thành với chủ. Điều này đã được kiểm chứng qua thời gian và trở thành một phẩm chất tuyệt vời mà mỗi chú Quốc Khuyển của Nhật Bản đều có trong người. Đây cũng là điểm cần phải lưu ý khi nhận nuôi một con Akita trưởng thành vì việc làm cho chúng quên đi chủ cũ đa phần sẽ rất khó khăn và sẽ phải trải qua một quá trình dài. Một con Akita trưởng thành khi về với chủ mới sẽ chỉ coi đó là mái nhà thứ hai chứ không thể nào thay thế được hoàn toàn người chủ cũ. Chính vì những phẩm chất này mà Akita Inu nhận được rất nhiều sự tôn trọng và có vị trí nhất định trong xã hội Nhật Bản. Thậm chí trong những năm từ thế kỷ thứ 16 và 19 dưới triều đại Edo thì hình ảnh của Akita Inu là biểu tượng trong lòng xã hội Nhật lúc bấy giờ. Chúng ta ắt hẳn không quên câu chuyện có thực về chú chó Hachiko đã đợi chờ người chủ quá cố của mình trong 10 năm liên tục cho tới khi chết vì bệnh tật. Chính vì lòng trung thành và tình cảm tuyệt đối dành cho chủ như vậy nên Hachiko được Chính phủ và người dân dựng tượng và trở thành biểu tượng của lòng trung thành (Symbol of Loyalty) và là niềm tự hào của người dân Nhật Bản. Nếu phải có sự so sánh thì có lẽ những chú Ngao Tây Tạng- loài chó được truyền miệng rằng chỉ coi một người duy nhất là chủ- sẽ không hề có một lợi thế nổi trội so với đức tính trung thành tuyệt đối của một chú Akita Inu.
2. Đặc điểm hình thái vóc dáng
Đây là loài chó lớn nhất của Nhật bản trong nhóm Spitz. Chúng có thân hình chắc nịch, cân đối, hoang dã, mạnh mẽ và gây ấn tượng mạnh. Các đặc điểm về hình thái vóc dáng đã được liệt kê đầy đủ và chi tiết trong bài viết: http://akitainuvn.blogspot.com/2014/10/ban-tieu-chuan-cua-akita-inu-akita-inu.html
Với những đặc điểm về hình thái vóc dáng như vậy nên Akita Inu cần có không gian hoạt động. Việc nuôi nhốt trong điều kiện thiếu không gian, ví dụ: nhốt chuồng, phòng ở, nuôi tại nhà chung cư... sẽ làm ảnh hưởng đến tầm vóc của 1 con Akita Inu về sau. Những hạn chế (nếu có) này có thể cải thiện bằng cách cho chúng vận động thường xuyên ngoài trời hoặc nuôi ở không gian rộng hơn, ví dụ như trên tầng thượng. Đây là loài chó không nên nuôi ở trong môi trường chật hẹp.
3. Đặc điểm về Môi trường sống
Do bộ lông gồm 2 lớp: lớp bên ngoài cứng và thẳng, lớp bên trong mềm và dày nên Akita Inu phù hợp với môi trường không khí lạnh. Tuy nhiên trên thực tế những con Akita Inu được nhập về Việt Nam được nuôi ở môi trường có khí hậu nắng nóng vào mùa hè như ở Hà Nội hoặc TP HCM đều có những tín hiệu rất tích cực về tình hình sức khỏe cũng như khả năng thích nghi tại môi trường mới. Đây cũng là đặc điểm chung của những chú cún Akita được sinh ra tại Việt Nam. Cũng như đối với nhiều loài chó lông dày, nơi ở của Akita Inu cũng nên tránh những nơi ánh nắng trực tiếp rọi vào, chỉ nên nuôi tại những nơi râm mát. Nếu ở điều kiện phòng điều hòa thì nên để ở mức 25-27 độ C. Trong điều kiện thời tiết ẩm ướt (nồm) như ở miền Bắc thì rất cần chú ý đến việc lau/ sấy lông cho Akita bởi việc luôn trong tình trạng ướt lông như vậy có thể gây ra các bệnh về phổi cho chúng.
Với lớp lông như vậy thì việc tắm thường xuyên cho chó là điều không nên. Thay vì việc tắm nhiều lần trong tuần thì việc để cho Akita Inu tự tắm nắng (đặc biệt là nắng nhẹ vào khoảng thời gian 7h30 buổi sáng) sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn. Chú ý sau khi tắm nên sấy cho chúng bằng chế độ sấy lạnh để bảo vệ bộ lông và nên tắm bằng các loại xà phòng chuyên dụng cho chó bởi độ xút cao của sữa tắm cho người dễ gây tình trạng viêm da ở chó.
4. Chế độ dinh dưỡng và chế độ vận động
Đối với Akita Inu trong giai đoạn từ khi dứt sữa cho đến khoảng thời gian 8-10 tháng tuổi là giai đoạn quan trọng nhất trong việc cung cấp đầy đủ các dưỡng chất và protein để chúng phát triển mạnh khỏe. Trong việc nuôi làm thú cưng trong gia đình thì chế độ dinh dưỡng của Akita về cơ bản không có gì đặc biệt ngoại trừ việc cho ăn ít cơm để chúng có thể giữ gìn vóc dáng và nhu cầu về Canxi của Akita là khá lớn. Chế độ ăn uống dành cho Akita Inu với mục đích đi thi sẽ phức tạp hơn rất nhiều, từ việc khắt khe trong việc chọn nguồn thực phẩm, thức ăn hàng ngày... cũng như việc bổ sung các nhóm Vitamin cần thiết cho hệ cơ bắp, xương khớp và bộ lông.
 |
| Những chú Akita Inu xuất hiện tại lễ hội Fuyu- Hà Nội |
Cũng giống như những giống chó có thể hình to lớn khác, Akita Inu là dòng chó có nhu cầu vận động tương đối lớn. Tuy nhiên khác với các dòng chó khác cũng thuộc nhóm Spitz (các giống chó kéo xe), Akita Inu không cần thiết phải hoạt động với cường độ quá mạnh bởi việc này sẽ có những ảnh hưởng tiêu cực tới khung xương của chúng. Đây cũng là đặc điểm của Akita Inu mà chúng ta cần lưu ý. Việc dắt bộ chạy theo xe hay đi dạo hàng ngày cũng đủ đáp ứng nhu cầu vận động của chúng. Để Akita Inu tự do chạy nhảy ở những nơi rộng lớn cũng là điều nên làm, mặc dù vậy cũng rất cần chú ý tới việc chúng có thể va chạm với các con chó khác và cần chú ý tới việc sẽ khó gọi chúng quay trở lại (như đã nói ở phần 1). Ở một số nước phát triển cũng như ở trong nhiều trang trại có trang bị thêm máy chạy (dog treadmill) để nâng cao thể lực của Akita. Giá thị trường của những chiếc máy này tại Việt Nam rơi vào khoảng 12-20tr/ máy tùy chất lượng (máy dành cho chó lớn từ 30-45kg).
5. Những điều cần lưu ý khi mua Akita Inu
Ngoài những yếu tố liệt kê phía trên: phẩm chất tính cách, hình thái vóc dáng, chế độ dinh dưỡng và chế độ vận động... thì một điều vô cùng quan trọng khi có kế hoạch nuôi Akita Inu là cần phải rất lưu ý tới yếu tố CON NGƯỜI. Akita Inu ở Việt Nam chưa có nhiều bởi nhiều lý do, mặc dù vậy trên thị trường đã xuất hiện rất nhiều cá nhân và các Petshop đã lợi dụng sự thiếu thông tin để có những hành vi lừa đảo. Đã có rất nhiều bài đăng trên các diễn đàn rao vặt (5giay, vietpet, yeuthucung, chotot, facebook...) mạo danh đăng bán Akita không phải của mình hoặc bán Akita nguồn gốc không rõ ràng cũng như chất lượng vô cùng kém. Hành vi này cũng đang diễn ra ở dòng chó Shiba Inu. Do ở Việt Nam chưa có trại Akita/ Shiba Inu nên để tránh thiệt hại khi mua bán thì chỉ nên mua chó đẻ tại các hộ gia đình nơi biết rõ chó bố chó mẹ, TRÁNH TUYỆT ĐỐI mua bán tại các forum đăng tin không rõ ràng và tại các Petshop vì đã có quá nhiều bài học đắt giá. Đối với việc đánh giá chất lượng nhằm mục đích nhập khẩu một chú Akita Inu chất lượng cao sẽ khá phức tạp và sẽ được đề cập ở các bài viết sau.
VỚI NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CỦA AKITA INU NÊU TRÊN..............
- Bạn muốn một chú chó to lớn, mạnh mẽ và với vẻ bề ngoài "ngầu" như loài sói
- Bạn muốn một chú chó với lớp lông dày và đa dạng về màu sắc và kiểu mẫu (Đỏ, trắng, vện...)
- Bạn muốn chú chó của bạn có vẻ bề ngoài oai nghiêm, hùng vĩ và mang khí khái "hoàng gia"
- Bạn muốn một chú chó to lớn khỏe mạnh nhưng lại không cần quá nhiều thời gian luyện tập và vận động
- Bạn muốn chú chó của mình thuộc tuýp "mạnh mẽ và trầm lắng"
- Bạn muốn một chú chó có tư duy độc lập, tuy nhiên lại TUYỆT ĐỐI TRUNG THÀNH
- Bạn là một người cá tính.
2. AKITA INU CÓ THỂ KHÔNG PHẢI LÀ DÀNH CHO BẠN NẾU
- Bạn không muốn chú chó của mình có thái độ giận giữ hoặc là mối đe dọa tiềm ẩn khi không được giáo dục. Mặc dù vậy, điều này là đúng với bất cứ giống chó nào. Nếu bạn không dạy dỗ chúng, để chúng tự do thì phần đông với bản năng quá mạnh của loài chó thì chúng sẽ gây nguy hại đến cộng đồng.
- Bạn không muốn có một chú chó có ý chí và suy nghĩ mạnh mẽ cũng như khả năng tư duy độc lập. Đây là loài chó cần có thời gian huấn luyện và đòi hỏi sự liên kết sâu sắc giữa bản thân chúng và người chủ. Nếu bạn làm được điều này thì không nghi ngờ gì nữa, Akita Inu thực sự là một báu vật mà bạn có.
- Bạn không muốn một chú chó có ý thức chiếm hữu đến cực đoan khi nó đang ăn. Sẽ cần có thời gian để dạy dỗ Akita Inu trong vấn đề này.
- Bạn không có thời gian chăm sóc và dạy dỗ chú chó của mình.
Đây là loài chó thực sự tuyệt vời khi có sự liên kết chặt chẽ với người chủ. Rất mong bạn cũng có những trải nghiệm giống như tôi hiện có và rất vui được chào đón bạn đến với cộng đồng những người yêu Akita Inu tại Việt Nam
Mọi giao lưu và góp ý trao đổi xin liên hệ: https://www.facebook.com/AkitaInuVN hoặc website: akitavn.com
